Zekât miktarı, Allahu Teâlâ'nın Müslümanlar arasında dayanışma ve birlik ruhunu geliştirmek için farz kıldığı en güzel ibadetlerden olan zekâtın, miktarını en doğru şekilde hesaplayıp ibadetimizi tam olarak yerine getirmemiz için en önemli aşamalardan birisidir.
Zekât miktarına dinimizde "nisap" adı verilmektedir. Zekât verme ibadetinde en çok zorlanılan kısım da nisap miktarını hesaplamadır.
Kur'an'da Hz. Muhammet dönemindeki şartlara ve mallara göre zekâtın şartları, zekât verilecek malların hangi koşulları taşıması gerektiği gibi konular açıklığa kavuşturulmuştur. Aynı zamanda Hz. Peygamber, (S. A. V) hadislerle ve sünnetleriyle zekât memurlarına zekât miktarı hususunda talimatlar vermiştir. Hz. Muhammed öldükten sonra ise zekât ile ilgili işlemler, bu temel talimatlar doğrultusunda şekillenmiş ve çoğu mezhep tarafından birbirine yakın görüşlerle kabul görmüştür.
Zekât miktarının temelini ve aslını oluşturan bu talimatlarda, zekât verilecek malın taşıması gereken özellikler ile ilgili şu dört madde yer almaktadır:
Artıcı özelliğe sahip olması.
Kişinin günlük ve zaruri ihtiyaçlarını karşılayacağı mal miktarından fazla olması.
Kur'an'da belirtilen nisap miktarına eşit bir miktara gelmiş olması.
Tam mülk olması.
Bu dört maddeyi taşıyan her türlü kıymetli ziynet eşyası, nakit para, altın, gümüş, ticareti yapılan mallar ya da bu mallardan elde edilen düzenli gelir gibi eşyaların zekâtının verilmesi gereklidir.
Özellikle dördüncü madde olan "Tam mülk olma" şartının, mal üzerinde mutlaka aranması gerekir.
Tam mülk sahibi olma, zekât miktarı hesaplanacak malın, tamamen zekâtı verecek kişiye ait olması ve başkalarının mal üzerinde herhangi bir hak iddiasının bulunmaması durumudur. Haram yemeyi ve haram maldan çocuklarına yedirmeyi, kabir azabı ile cezalandıran Yüce Allah, bu haram mal ile yapılacak ibadetin ve işlenecek sevabın da nasıl yapıldığı hakkında haberdardır elbette ki. Bu yüzden söz konusu malın üzerinde herhangi bir şaibeli durumun olmaması icap etmektedir.
Zekât Miktarı Hesaplama
Öncelikle bankada, herhangi bir iş kurulmuş ve sermaye olarak işliyor olan, yastık altında vb. Her nerede bir maddi değer taşıyan ürün varsa bir kâğıda en ince detayına kadar yazılır. Elde bulunan bu mallar haricinde tanıdıktan, eşten - dosttan alınacak olan maddi ürünler de ayrı bir kâğıda yazılır. Bu alacak malların, kesin alınacaklar ve alınması şüpheliler olacak şekilde iki kısma ayrılması gerekir. Zekât miktarını hesaplarken kesin alınacak olanlar, elde bulunan mallara dahil edilir.
Gerekli ayıklama işlemleri yapıldıktan sonra ortaya çıkan sonuç 80.18 gram altına tam olarak denk geliyor veya bu civarlarda ise zekât için gerekli sürenin geçmiş olması şartı da sağlanmışsa malın zekâtı farz demektir.
Bu malın her bir 1000 lira için 25 tl zekât verilecek şekilde zekât miktarı hesaplanmalı ve ihtiyaç sahiplerine dağıtılmalıdır.
Maddi ürünün zekât süresinin gelmiş olması içinse malın, sahibi olan kişinin mülküne geçmiş olduğu tarihin üzerinden 1 yıl geçmiş olması gerekir. Üzerinden 1 yıl geçtiği anda zekâtının verilmesi gerekir.
Altın miktarı ile kıyaslanamayacak olan tarım ürünlerinin zekât miktarı bu ölçü biriminden muaftır. Burada iki seçenek mevcuttur ve bunlara göre hesap yapılmalıdır. Eğer tarım ürününün yetiştirildiği arazinin su ihtiyacı doğal yoldan yani nehir, akarsu gibi bir kaynaktan ücretsiz olarak sağlanıyorsa emeksiz kategorisine girer. Bu malın onda biri zekât olarak verilir.
Sulama yapmak için para ödenen ve ek emek gerektiren ürünlerde ise zekât miktarı yirmide bir olarak hesaplanır.
